Powikłania w cukrzycy możemy podzielić na ostre (wczesne) i przewlekłe (późne).

Powikłania ostre mogą wystąpić w każdym momencie trwania choroby. Wymagają natychmiastowej reakcji i udzielenia natychmiastowej pomocy, ponieważ mogą doprowadzić do poważnych zmian w organizmie, a nawet śmierci. Bez wątpienia, najbardziej niebezpiecznym ostrym powikłaniem w cukrzycy, jest spadek poziomu cukru we krwi poniżej normy czyli niedocukrzenie (hipoglikemia). Niedocukrzenie może być ciężkie lub lekkie. Niedocukrzenie ciężkie zdarza się bardzo rzadko i wielu diabetykom udaje się go uniknąć przez całe życie. Ciężka hipoglikemia najczęściej jest konsekwencją braku wiedzy pacjenta o cukrzycy lub odpowiedniej samokontroli.

Nagły, znaczny spadek glukozy we krwi może spowodować:  

• Obliczanie dawki insuliny do posiłkowej bez wcześniejszej kontroli glikemii 

• Błąd w obliczeniach dawki insuliny (zbyt duża dawka) 

• Zbyt częste spożywanie posiłków, na które zostaje podawana insulina, co w konsekwencji może doprowadzić do skumulowania się dawek, 

• Pominięcie posiłku, na który została podana insulina 

• Brak korekty w dawkowaniu insuliny w trakcie i po wysiłku fizycznym 

• Brak kontroli nocnej glikemii po długotrwałym wysiłku fizycznym 

• Spożywanie alkoholu 

• Brak odpowiedniej reakcji w momencie lekkiego niedocukrzenia 

W przypadku ciężkiej hipoglikemii, duży spadek glukozy we krwi może skutkować utratą przytomności, dlatego też nie można w takiej sytuacji podawać diabetykowi nic do jedzenia i picia. Bezzwłocznie należy wezwać Karetkę Pogotowia i podać podskórnie lub domięśniowo glukagon.

Osoby chorujące na cukrzycę powinny zawsze poinformować osoby ze swojego otoczenia (rodzina, szkoła, praca), gdzie znajduje się ten lek ratujący życie. Glukagon powinien znajdować się w miejscu zawsze dostępnym. Jeżeli diabetyk używa osobistej pompy insulinowej, należy ją zatrzymać lub odłączyć od pacjenta. Pamiętajmy jednak, że wraz z zatrzymaniem pompy nie przestaje działać insulina, która została podana. Po otrzymaniu glukagonu pacjent powinien odzyskać przytomność. Jeżeli jego stan na to pozwala i odzyskał przytomność to można podać mu słodki napój do wypicia.  

Znacznie częściej u osób z cukrzycą wstępuje lekka hipoglikemia. Najczęściej diabetyk jest w stanie sam ją wyczuć i zareagować przez spożycie prostego cukru pod postacią np: soku, coli. 

Objawy jakie mogą świadczyć o spadku cukru we krwi to:

– bladość powłok skórnych,

– przyspieszona akcja serca,

– zimne poty,

– drżenie rąk,

– „miękkie” nogi,

– gorsze widzenie,

– uczucie głodu,

– zmiana zachowania (agresja, dzieci stają się nieposłuszne),

– ból głowy,

–  stan nieobecności,

– splątanie (nielogiczne odpowiedzi i zachowanie).

Jeżeli zaobserwujemy, któryś z powyższych objawów u osoby chorującej na cukrzycę to trzeba bezzwłocznie zmierzyć poziom glukozy we krwi. W momencie, gdy wynik jest poniżej 70 mg/dl powinien napić się lub zjeść coś co szybko podniesie poziom glukozy we krwi. Liczba wymienników węglowodanowych, które diabetyk powinien spożyć w przypadku hipoglikemii zależy od ilości aktywnej insuliny w organizmie oraz masy ciała. Dobrym wyborem na niedocukrzenie jest glukoza w pastylkach, słodki sok lub cola. Nie należy jeść pokarmów zawierających tłuszcze (batony, czekolada), ponieważ spowalniają wchłanianie węglowodanów i poziom glukozy we krwi podnosi się wolniej.  

W przypadku powikłań przewlekłych, to zbierają one swoje żniwo przez lata i w konsekwencji przyczyniają się do utraty zdrowia i życia. Rozwijają się stopniowo na skutek długotrwałego utrzymywania się podwyższonego poziomu cukru we krwi (hiperglikemia) lub częstych wahań. Taka hiperglikemia powoduje:

– retinopatię – choroby oczu spowodowane uszkodzeniem naczyń siatkówki, dlatego bardzo ważne dla osób chorych na cukrzycę są kontrole w poradni okulistycznej,

– nefropatię – zmiany chorobowe uszkadzające nerki i prowadzące do ich niewydolności,

– neuropatie – schorzenia objawiające się dotkliwym bólem, zaburzeniem czucia czy niedowładami różnych części ciała (kończyn górnych i dolnych). Dotykają też zmian w dużych naczyniach krwionośnych i przyczyniają się do powstania: zespołu stopy cukrzycowej (powoduje zaburzenia w ukrwieniu i unerwieniu stopy, może prowadzić do amputacji), choroby wieńcowej (zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca), choroby niedokrwiennej ośrodkowego układu nerwowego (powoduje uszkodzenie mózgu).

Aby uniknąć lub zmniejszyć ryzyko rozwoju przewlekłych powikłań cukrzycy, należy zadbać o prawidłowe wyrównanie cukrzycy i utrzymywanie HbA1c na poziomie ≤ 7% ( ≤53 mmol/mol), stosowanie się do zasad zdrowego odżywiania, uprawianie sportu i bycie aktywnym, nie palenie papierosów, kontrolowanie ciśnienia tętniczego krwi oraz cholesteroli i utrzymywanie na właściwym poziomie.