Szacuje się, że w Polsce żyje ponad 200 tyś. pacjentów, których tryb życia  uzależniony jest od codziennego przyjmowania insuliny. Należą do nich chorzy na cukrzycę typu 1, ale też osoby po usunięciu trzustki z powodu urazu czy jej przewlekłego zapalenia. Mimo starannie dobranego leczenia i odpowiedniej diety nie wszystkim udaje się z powodzeniem kontrolować stężenie glukozy we krwi. Tymczasem częste wahania glikemii prowadzą do groźnych powikłań – niewydolności nerek, utraty wzroku, ciężkiej miażdżycy, a nawet śmierci.

Co zrobić, gdy insulina nie wystarcza? Rozwiązaniem u niektórych pacjentów może okazać się przeszczepienie trzustki. Niestety chorzy od lat zmagający się z cukrzycą i jej licznymi następstwami często nie kwalifikują się do zabiegu, gdyż wiąże się on z dość dużym ryzykiem powikłań, a w około jednej trzeciej przypadków z koniecznością poddania się ponownej operacji. W takich sytuacjach alternatywę stanowi przeszczep wysp trzustkowych. Standardowo wprowadza się je przez żyłę wrotną do wątroby, jednak i ta metoda posiada kilka przeciwwskazań i zagrożeń, a jej początkowo znakomite rezultaty słabną wraz z upływem czasu. Naukowcy i transplantolodzy wciąż poszukują nowych rozwiązań.

Przeszczepienie bionicznej trzustki ma przede wszystkim zapobiec rozwojowi dalszych powikłań u pacjentów zmagających się z cukrzycą. W pierwszej kolejności programem zostałyby objęte osoby, które potencjalnie kwalifikowałyby się do transplantacji trzustki. Są to pacjenci, u których wystąpiły ciężkie powikłania, więc przeszczep dałby im realną gwarancję zahamowania powikłań wtórnych cukrzycy.  Poza aspektem priorytetowym jakim jest ratowanie ludzkiego życia, dodatkową korzyścią płynąca z powstania bionicznej trzustki mogłoby być ograniczenie wydatków służby zdrowia. W Polsce te wydatki to ponad 9 proc. całkowitych nakładów na opiekę zdrowotną, czyli 2,5 mld złotych rocznie. Z czego jedna piąta tej sumy przypada na leczenie samych powikłań cukrzycy. Realizacja założeń projektu mogłaby znacząco ograniczyć zarówno nakłady finansowe na leczenie pacjentów zmagających się z powikłaniami oraz koszty leczenia immunosupresyjnego. Oczywiście z biegiem czasu grupa docelowych pacjentów będzie się rozszerzać jednocześnie podnosząc jakość ich życia.

Zabieg wykonuje się szybko, zazwyczaj w krótkotrwałym znieczuleniu, więc mogą mu się poddać nawet osoby z przeciwwskazaniami do długotrwałej anestezji. Problemu nie stanowi również nadciśnienie wrotne, które uniemożliwia wprowadzenie przeszczepu klasyczną drogą – przez żyłę wrotną do wątroby. Umieszczenie wysp trzustkowych w podśluzówce to rozwiązanie dogodne z dwóch powodów. Po pierwsze, w razie jakichkolwiek wątpliwości można z łatwością zbadać komórki przeszczepione za pomocą endoskopowego USG lub wykonać ich biopsję i badanie histopatologiczne. Po drugie, w tej lokalizacji niszcząca wyspy reakcja zapalna organizmu biorcy jest znacznie słabsza niż w wątrobie, więc efekt przeszczepu utrzymuje się dłużej.

Wyspy trzustkowe pozyskuje się z dwóch źródeł: z trzustki pacjenta poddanego przeszczepowi (tzw. autotransplantacja) lub od zmarłego dawcy narządów (tzw. allotransplantacja). Pierwszą metodę wykorzystuje się u chorych z przewlekłym zapaleniem trzustki powodującym tak silne dolegliwości bólowe, że konieczne jest usunięcie narządu. Wyspy trzustkowe zazwyczaj prawidłowo wydzielają u nich insulinę, więc wystarczy pobrać je i umieścić w innym narządzie, by uchronić pacjenta przed koniecznością wstrzykiwania dużych dawek insuliny do końca życia. Ponieważ przeszczepione komórki pochodzą z własnego organizmu pacjenta, nie musi on przyjmować leków immunosupresyjnych.

Niestety u osób z długotrwałą cukrzycą typu 1 wyspy trzustkowe najczęściej uległy już zniszczeniu i nie produkują insuliny. W takim wypadku komórki pobiera się od zmarłego dawcy, a po transplantacji chorzy muszą przyjmować leki immunosupresyjne. Zazwyczaj liczba komórek od jednego dawcy nie wystarcza do całkowitego uniezależnienia się od insuliny, ale pozwala znacznie zmniejszyć jej dawki. Wśród pacjentów Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus poddanych endoskopowemu przeszczepieniu wysp trzustkowych pod śluzówkę żołądka dziennie zapotrzebowanie na insulinę spadło nawet czterokrotnie! Dzięki temu udało się znacznie ograniczyć wahania stężenia glukozy we krwi i zatrzymać rozwój powikłań cukrzycy, takich jak uszkodzenie nerek i nerwów, utrata wzroku i miażdżyca.

Co najważniejsze, przeszczepienie wysp trzustkowych może uratować życie. Zmniejsza ono bowiem ryzyko hipoglikemii, która u nawet 5% pacjentów z długo trwającą cukrzycą typu 1 przebiega niezauważona i niekiedy prowadzi do śpiączki cukrzycowej, a nawet śmierci. Jesteśmy więc niezmiernie dumni, że mogliśmy przyczynić się do opracowania nowej, jeszcze skuteczniejszej i bezpieczniejszej metody przeprowadzania tego zabiegu, dzięki czemu jeszcze więcej chorych skorzysta z jego dobrodziejstw.