Cukrzyca jest przewlekłą chorobą, która wymaga od pacjentów dużych pokładów samodyscypliny. Współczesny pacjent z cukrzycą jest osobą świadomą swojej choroby, prowadzi tryb życia współgrający z zasadami jej kontroli. Coraz częściej z ust diabetyków pada sformułowanie: „cukrzyca to mój styl życia, trzymam ją w ryzach, nie ogranicza moich aktywności“. Pacjenci samodzielnie prowadzą insulinoterapię, systematycznie kontrolują parametry wyrównania metabolicznego cukrzycy, dbają o prawidłową dietę i sprawność fizyczną. Dzięki temu szansa na dobrą jakość życia i łagodny przebieg choroby jest dużo większa.

Niestety po latach trwania choroby pojawiają się jej późne powikłania.

Przewlekłe powikłania cukrzycy obecne są po 20 latach trwania choroby u połowy pacjentów. Stanowią główne wyzwanie współczesnej diabetologii. Mogą one dotyczyć różnych narządów i układów. Podstawową rolę w ich powstaniu odgrywa wysoki poziom cukru we krwi i jego następstwa, takie jak końcowe produkty gikacji, stres oksydacyjny i nieprawidłowe procesy metaboliczne. Następstwem jest uszkodzenie małych naczyń krwionośnych (grupa powikłań mikroangiopatycznych), dużych naczyń, w których rozwija się miażdżyca (powikłania makroangiopatyczne) oraz komórek nerwów ruchowych, czuciowych i autonomicznych. Uszkodzenie naczyń i nerwów leży u podstawy cukrzycowej choroby nerek, oczu, stóp, dłoni, przewodu pokarmowego, choroby wieńcowej lub choroby naczyniowej ośrodkowego układu nerwowego.

Kluczowe jest rozpoznanie wczesnych objawów aby zastosować odpowiednie leczenie, które może zahamować lub spowolnić postęp powikłań. Początek cukrzycy typu 2 jest podstępny i już w chwili jej rozpoznania mogą być obecne początkowe etapy późnych powikłań. Dlatego badania przesiewowe w kierunku wczesnego wykrycia powikłań powinny być wykonywane na samym początku jej rozpoznania. Natomiast w przypadku cukrzycy typu 1, która częściej dotyczy osób młodych, wskazania do ich wykonania występują po 5 latach trwania choroby. Regularne badania, wykonywane co rok, mogą ustrzec przed najgroźniejszymi powikłaniami: dializoterapią, utratą wzroku, zawałem mięśnia serca, udarem mózgu, amputacją stopy.

Przebieg wszystkich późnych powikłań pogarsza wysokie ciśnienie tętnicze, otyłość, zaburzenia lipidowe, palenie papierosów, nieprawidłowa dieta i brak aktywności fizycznej. Dlatego, oprócz systematycznego dbania o prawidłową glikemię, należy właściwie leczyć nadciśnienie tętnicze, dyslipidemię, zmienić nawyki żywieniowe (m. in. zmniejszyć w diecie tłuszcze zwierzęce i nie dosalać posiłków), rzucić palenie, schudnąć i poprawić aktywność ruchową.

Zwiększamy w ten sposób szansę na dobrą kontrolę powikłań, z którymi musimy zmierzyć się podczas trwania cukrzycy.

Zalecana częstość kontroli poszczególnych parametrów wg Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego zamieszczona jest w tabeli poniżej.